Plagiocephalie is een veel voorkomende schedelafwijking bij baby’s. Het staat ook wel bekend als scheve schedel, afgeplat hoofd of platkop syndroom. Het is een aandoening waarbij de schedel van een baby zich aan de achterzijde van het hoofd vervormt. Het kan recht afplatten, genaamd brachycefalie maar dus ook naar één kant verschuiven, genaamd plagiocephalie. De periode waarin dit het meest voorkomt is in de eerste 2 jaar na de geboorte, maar in sommige gevallen ook al vóór de geboorte.

Gemiddeld komt plagiocephalie voor bij één op de vijf baby’s in Nederland, en de reden hiervan is dat de baby een voorkeurshouding aanneemt tijdens het liggen. Het komt voornamelijk voor bij baby’s van 6 tot 8 weken oud en deze vorm wordt positionering gerelateerde plagiocephalie genoemd.

Hoe Babyhoofdjes Veranderen

De schedel van een pasgeboren baby is nog maandenlang vrij zacht doordat de botten in de schedel nog moeten verharden. De reden hiervan is dat het hoofdje gemakkelijker door het geboortekanaal kan en na de geboorte voor de snelle ontwikkeling van de hersenen. Tijdens het eerste levensjaar van een baby vormt zich de schedel voor 80% naar de uiteindelijke hoofdvorm. Dit is dus een periode waar het essentieel is om goed voor het schedeltje van je baby te zorgen, om dus plagiocephalie te voorkomen of nog te herstellen indien plagiocephalie geconstateerd is.

Hoe Plagiocephalie te herkennen?

Hoe je het beste plagiocephalie, ofwel een afgeplat hoofdje kan herkennen bij baby's, is belangrijk om ervoor te zorgen dat je er tijdig wat aan kan doen. Aspecten die belangrijk zijn bij het herkennen en diagnosticeren van plagiocephalie zijn:

1. Asymmetrische vorm schedel: Een opvallend kenmerk is dat bij plagiocephalie de schedel van een baby een asymmetrische vorm heeft. Een voorbeeld hoe dit kan worden waargenomen is wanneer er een platte plek gevoeld wordt aan één zijde van het achterhoofd. Bij een asymmetrische vorm van de schedel zijn er verschillende vormen namelijk Brachycephalie, Plagiocephalie en Dolichocephalie zoals te zien is op de onderstaande afbeelding.

2. Afwijkende gezichtskenmerken: Bij plagiocephalie kunnen er afwijkingen in het gezicht van de baby ontstaan, denk hierbij aan een afwijkende stand van de ogen zoals scheelzien of een lui oog, de oren niet op gelijke hoogte staan en/of meer naar voren of achteren en nog een mogelijke afwijking is een scheve kaaklijn, waardoor de verhouding van het onder- en bovengebit afwijkt.

3. Verandering in de stand van het hoofdje: Wanneer u merkt dat uw baby zijn hoofd altijd in dezelfde richting houdt zowel tijdens het ontwaken als tijdens het slapen, kan dit een teken zijn dat plagiocephalie kan optreden. Baby’s zijn snel geneigd om het hoofd te draaien in de richting waar interessante dingen te zien zijn of geluiden vandaan komen. Wanneer dit veel in dezelfde richting plaatsvindt kan het dus effect hebben op de schedelvorming van de baby.

4. Verandering in haarlijn: Een ander gevolg wat kan ontstaan is dat de haarlijn van de baby verandert door plagiocephalie. Het kan ervoor zorgen dat de haarlijn ongelijk loopt door de schedelvorming en het haar kan dunner en doorzichtiger zijn op de plek waar het hoofdje een afplatting heeft.

5. Onregelmatige schedelnaden: in sommige gevallen kunnen ouders en zorgverleners fysieke afwijkingen vinden in de schedelnaden van de baby. bij craniosynostose, een andere vorm van schedelvervorming die ontstaat bij het te vroeg samensmelten van de schedelnaden kunnen deze naden in sommige gevallen gevoeld worden ten opzichte van wat normaal is.

Belangrijk om wel te onthouden is dat niet bij alle baby’s die plagiocephalie hebben, de ernstige symptomen zichtbaar zijn. Het is ook heel goed mogelijk dat de symptomen minder en subtieler zijn dan bovengenoemde voorbeelden. Een milde vorm van plagiocephalie kan moeilijk op te merken zijn voor iemand die ongetraind is met het vaststellen van de schedelafwijking, terwijl bij een ernstiger geval het duidelijker zichtbaar is dat de schedel zich fout ontwikkeld.

Oorzaken van Plagiocephalie

Oorzaken waardoor plagiocephalie dus kan ontstaan zijn craniosynostose en andere positionerings gerelateerde vervormingen het meest voorkomend.

1. Zoals eerder benoemd is craniosynostose een aandoening waarbij de schedelnaden vroegtijdig samensmelten en sluiten bij baby’s. Bij een normale ontwikkeling zijn de schedelnaden flexibel van de schedel en zorgen deze voor extra ruimte tijdens de groei en expansie van de hersenen. Bij craniosynostose is dit niet het geval en sluiten deze naden dus te vroeg waardoor de schedel gestimuleerd wordt om ongelijk te ontwikkelen.

In veel gevallen is deze aandoening vanaf de geboorte al aanwezig en daarom is het belangrijk om dit niet te verwarren met positionerings gerelateerde plagiocephalie. Craniosynostose is in veel gevallen een aangeboren aandoening die dus de ontwikkeling van de schedel beïnvloedt.

Wanneer de schedelnaden te vroeg sluiten kan er een zijde van de schedel niet voldoende naar voren groeien waardoor de andere zijde dus scheef groeit doordat de hersenen willen compenseren welke kant ze op kunnen groeien. Dit kan zich dan op meerdere manieren ontwikkelen waaronder dus een afplatting aan de achterzijde die één kant opgroeit. Het is afhankelijk welke schedelnaden vroegtijdig samensmelten of sluiten en welke afwijking de schedel daardoor zal doen ontwikkelen.

2. Positionerings gerelateerde vervormingen daarentegen zijn vervormingen die zich zullen ontwikkelen nadat de baby geboren is. Manieren waarop deze aandoening kunnen ontstaan hebben veel met positionering te maken, bijvoorbeeld wanneer ze altijd op de rug liggen of met het hoofdje dezelfde kant op liggen. Wanneer een baby vaak dezelfde kant op heeft tijdens het liggen ontstaat er herhaaldelijk veel druk op één kant van het hoofd en kan dus leiden tot een scheefgroeiend schedel wat dus ook wel bekend staat als plagiocephalie en als brachycephalus bij een afplatting in het midden op het achterhoofd.

Medische Definitie van Plagiocephalie

De definitie van plagiocephalie is een asymmetrische afplatting aan de achterzijde van het hoofd bij een zuigeling. Voornamelijk het achterste schedelbeen (os occipitalis) is daarbij afgeplat. Deze afwijking kan zowel links als rechts voorkomen.

Internationale Classificatie en Typen Plagiocephalie

De World Health Organization (WHO) classificeren plagiocephalie met de ICD 10-code Q67.3. Bovendien heeft de Amerikaanse arts Louis Argenta verschillende typen plagiocephalie gedefinieerd, afhankelijk van specifieke kenmerken zoals verschoven oren.

Gevolgen van Plagiocephalie

De exacte impact op de hersenen door plagiocephalie is nog niet volledig opgehelderd, maar er zijn wel enkele gevolgen die nader belicht moeten worden. Deze variëren in cosmetische zorgen, motorische - en sensorische problemen.

Cosmetische gevolgen: Wanneer een baby een afgeplat hoofdje heeft, kan dit cosmetische zorgen oproepen. Ouders kunnen zich zorgen maken wanneer de schedel van hun kindje een ongelijke vorm aanneemt, en een gevolg kan zijn dat het kind een negatief zelfbeeld krijgt wanneer het ouder wordt.

Motorische gevolgen: De motorische ontwikkeling kan zeker beïnvloed worden door plagiocephalie. Bij baby’s die een voorkeurszijde hebben en dezelfde kant op kijken kunnen zich onevenwichtigheden doen ontstaan in de spieren. Hierdoor is het mogelijk dat er vertraging ontstaat in bijvoorbeeld de eerste keer omrollen, zitten en kruipen, wat natuurlijk belangrijke mijlpalen zijn in de groei van een baby. Door de mogelijke bijwerking van naar voren geschoven oren kunnen evenwichtsproblemen ontstaan en dus ook de motorische ontwikkelingen bemoeilijken. Een nadelig effect hiervan is dat de ontwikkeling van coördinatie en stabiliteit vermindert wordt.

Sensorische gevolgen: Een ander vervelend gevolg dat ook mogelijk is door een afgeplat hoofdje zijn gehoorproblemen. Wanneer het de gehoorgang beïnvloedt kan dit negatieve invloed hebben op de taalontwikkeling van het kind. Asymmetrie in het gezicht zorgt voor een negatief effect op de invloeden van visuele perceptie, ofwel het verwerken van prikkels die door de ogen worden waargenomen.

Voor het voorkomen en behandelen van plagiocephalie zijn verschillende benaderingen beschikbaar. Leg een baby in het eerste levensjaar altijd op zijn rug neer om te voorkomen dat die mogelijk niet goed kan ademenen. Daarnaast is het wel belangrijk om de ‘’tummy-time’’ af en toe onder toezicht uit te voeren. Dit is het moment dat de baby op zijn buik ligt en daardoor nek en rugspieren ontwikkelen bij het omhoog kijken, hierdoor wordt ook de druk van het achterhoofd even ontnomen wat preventief goed helpt tegen plagiocephalie.

Het is erg belangrijk dat een kinderfysiotherapeut de ouders begeleidt in het correct uitvoeren van bijvoorbeeld tummy-time, doordat deze hierin gespecialiseerd zijn en dus kunnen assisteren in de technieken om de hoofdvorm van de baby te verbeteren. Kinderfysiotherapeuten kunnen op maat gemaakte plannen opstellen om te helpen bij de ontwikkeling van een gezonde baby schedel.

Een andere waardevolle aanvulling op de preventie en behandeling van plagiocephalie is het Mimos kussen, deze kan dus erg goed gebruikt worden naast tummy-time. Dit is een speciaal ontworpen baby kussen voor het hoofdje van de baby wanneer die op de rug ligt, ofwel 95% van de tijd in het eerste levensjaar. Het is een innovatief ergonomisch kussen en dient als hulpmiddel om de schedel in een gezonde vorm te doen ontwikkelen. Doordat de druk van het babyhoofdje goed verspreid wordt wanneer die met het hoofdje op het Mimos kussen ligt, voorkom je dat het achterhoofdje een afplatting krijgt. Het Mimos kussen is dus zowel voor preventie als behandeling te gebruiken bij plagiocephalie en daarom geschikt voor baby’s van 0-12 maanden met verschillende opties qua maat.

Enkele kenmerken die bijdragen aan de effectiviteit van het Mimos kussen zijn:

1. Optimale drukverdeling: Het kussen is zo ontworpen dat de druk zich gelijk kan verdelen over het hoofdje van de baby wanneer deze op zijn rug ligt, wat dus goed helpt tegen een asymmetrische schedelvorm. Daarnaast kan de baby gemakkelijk zijn hoofd vrij bewegen zonder dat er druk uitgevoerd wordt op één specifieke plek op de schedel.

2. Comfortabel en ademend: Er is gebruikgemaakt van ademend materiaal en daarnaast is het zo ontworpen dat het erg comfortabel voor de baby is om erop te liggen. Hierdoor is het voor de baby erg aangenaam en wordt oververhitting voorkomen.

3. Aanbevolen door experts: Onder andere kinderartsen, kinderfysiotherapeuten en andere zorgverleners die gespecialiseerd zijn in de behandeling van plagiocephalie, bevelen het Mimos kussen aan. Door uitgebreid onderzoek is aangetoond dat het Mimos kussen een zeer positief effect heeft op het preventief ondersteunen en corrigeren van schedelvervorming, ofwel plagiocephalie.

4. Gebruiksvriendelijk: Het is een eenvoudig kussen dat gemakkelijk in een wiegje, ledikant of kinderwagen gelegd kan worden. Zowel het kussen als de optionele hoes zijn uitwasbaar en het ademende materiaal zorgt ervoor dat het licht van gewicht is.

Hoe werkt het Mimos Kussen?

Het Mimos Kussen is speciaal ontworpen om te helpen bij het voorkomen en corrigeren van plagiocefalie bij baby's. Het babykussen is voorzien van een uniek ontwerp met geoptimaliseerde luchtkanalen, waardoor de druk gelijkmatig over het hoofdje wordt verdeeld zoals te zien is in de onderstaande afbeelding. Door de juiste ondersteuning en positionering van het hoofdje kan het Mimos Kussen helpen om een symmetrische schedelvorm te bevorderen en de gezonde ontwikkeling van uw baby te ondersteunen.